Để chiến đấu với bụi mù, trong gần 20 năm, Bắc Kinh quyết liệt triển khai 4 mặt trận gồm kiểm soát đốt than, quản lý khí thải xe cơ giới, giảm thiểu ô nhiễm công nghiệp và hạn chế bụi phát tán.
 
为了治理雾霾，近20年来，北京大力推行四大管控措施，包括控制燃煤、管控机动车尾气排放、减少工业污染和限制扬尘扩散。
 
xie xiaoyang, cư dân thành phố Bắc Kinh, thường xuyên chia sẻ các bức ảnh ghép về bầu trời trong xanh tại thành phố lên tài khoản mạng xã hội WeChat. Những hình ảnh này trái ngược hoàn toàn so với khung cảnh ngập tràn khói bụi trong ký ức xie hơn 10 năm trước.
 
北京居民谢晓阳经常在微信上分享北京晴空万里的照片。这些照片与谢晓阳记忆中十多年前的雾霾景象形成了鲜明的对比。
 
"Mạng xã hội khi đó ở Trung Quốc còn trong giai đoạn sơ khai, mọi người đều háo hức chia sẻ những khoảnh khắc đời thường", xie nhớ lại. "Nhưng khi thu qua, đông đến, khung cảnh bên ngoài dần chìm trong làn khói mù xám xịt. Sự hào hứng đăng bài dần biến mất, nhường chỗ cho khát khao chung trong thành phố về một bầu trời xanh trong".
 
“那时候中国的社交媒体还处于起步阶段，大家都热衷于分享日常生活的点滴，”谢晓阳回忆道，“但随着秋去冬来，窗外渐渐被灰蒙蒙的雾霾所笼罩。发帖的热情也随之而消退，取而代之的是全城人对晴空万里的共同渴望。”
 
Đây là hệ quả mà Bắc Kinh, thành phố với diện tích khoảng 16.400 km2, đối mặt sau quá trình phát triển kinh tế và đô thị hóa quá nhanh trong thế kỷ 20. Giống như những thành phố lớn ở các nước công nghiệp như London, Los Angeles, Tokyo, chất lượng không khí ở Bắc Kinh thời kỳ này xấu đi nhanh chóng.
 
北京这座面积约16400平方公里的城市，在20世纪经历了快速的经济发展和城市化进程后，与伦敦、洛杉矶、东京等发达国家的大城市一样，空气质量在此期间迅速恶化。
 
Giới chức Bắc Kinh đã lưu ý đến bảo vệ môi trường từ cuối những năm 1970, nhưng các biện pháp chủ yếu là kiểm soát ô nhiễm "cuối đường ống", xử lý sau khi chất thải đã phát sinh. Phương án này có thể giảm ô nhiễm nhanh, phù hợp khi công nghệ sản xuất chưa cải tiến, nhưng kém hiệu quả nếu quy mô phát thải quá lớn.
 
自20世纪70年代末以来，北京市政府就开始重视环境保护，但主要措施是“末端治理”，即在污染物产生后进行处理。这种方式可以快速减少污染，适用于生产技术尚未改进的情况，但当排放规模过大时，其效果就会大打折扣。
 
Những năm 1990, Bắc Kinh chứng kiến đà tăng trưởng mạnh mẽ, cả về quy mô dân số lẫn các ngành công nghiệp và mức độ sử dụng than đá. Khi đời sống khá giả hơn, người dân mua và sử dụng ôtô nhiều hơn, lượng xe hơi lưu thông đạt mốc một triệu chiếc. Hệ quả là nồng độ trung Bình các chất ô nhiễm trong không khí như sulfur dioxide (SO₂) và bụi lơ lửng ở thành phố vượt xa tiêu chuẩn chất lượng không khí quốc gia.
 
20世纪90年代，北京经历了快速增长，人口数量、工业排放量和煤炭消耗量均大幅增加。随着生活水平的提高，人们购买和使用汽车的数量也随之增加，汽车保有量突破了百万大关。结果，空气中的二氧化硫和颗粒物等污染物的平均浓度也远超了国家空气质量标准。
 
"Không khí rất tệ", Zhang Jiyan, chủ một quầy hàng nhỏ ở trung tâm Bắc Kinh, trả lời phóng viên năm 1998. "Hãy xem, bạn còn không thể nhìn thấy những tòa nhà cao tầng kia, dù chúng chỉ cách đây vài con phố".
 
“空气太糟糕了，”1998年，北京中心城区的一位小摊主张继彦告诉记者，“你看，那些高楼大厦明明就在几条街之外，却都看不见。”
 
Bắc Kinh cùng năm ban hành Thông báo về Các biện pháp khẩn cấp kiểm soát ô nhiễm không khí, bắt đầu cuộc chiến chống ô nhiễm đầu tiên của một chính quyền địa phương ở Trung Quốc.
 
同年，北京市发布了《关于控制大气污染应急措施的通知》，启动了中国首个由地方政府主导的污染治理运动。
 
Giới chức triển khai hàng trăm biện pháp, nhắm đến các nguồn phát thải bụi mịn (PM) và muội than, như các hoạt động sử dụng than, khí thải từ cơ sở công nghiệp, phương tiện giao thông và bụi xây dựng.
 
政府出台了数百项措施，来针对细颗粒物和烟尘的来源，例如煤炭燃烧、工业排放、机动车尾气和建筑扬尘等。
 
Một báo cáo năm 2013 cho thấy Trung Quốc đã chi 10 tỷ USD cho những biện pháp này và ghi nhận tình trạng ô nhiễm không khí ở Bắc Kinh trong thời gian diễn ra Olympic giảm 29,6% so với năm 2007.
 
2013年的一份报告显示，中国在这些措施上投入了100亿美元，与2007年相比，北京奥运会期间的空气污染减少了29.6%。
 
Giới nghiên cứu mô tả thành tích này là "thử nghiệm tự nhiên về làm sạch không khí lớn nhất" trong lịch sử Olympic. Nhưng hiệu quả không kéo dài, khi không khí tại Bắc Kinh tiếp tục xấu đi những năm sau đó.
 
研究人员将这一成就描述为奥运史上“规模最大的空气净化自然实验”。但效果并未持续太久，北京的空气质量在随后的几年里持续恶化。
 
Tình hình trở nên tồi tệ nhất vào năm 2013, khi số liệu từ Bộ Sinh thái và Môi trường Trung Quốc cho thấy nồng độ PM2.5 trung Bình là 89,5 μg/m3. Dữ liệu của Viện Chính sách Năng lượng (EPIC) thuộc Đại học Chicago, Mỹ, cũng cho thấy nồng độ PM2.5 ở Bắc Kinh giai đoạn này là 85 μg/m3, cao hơn 2,4 lần so với tiêu chuẩn quốc gia Trung Quốc và 17 lần so với khuyến nghị từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
 
据中国生态环境部2013年的数据显示，当时北京PM2.5的平均浓度为89.5微克/立方米。美国芝加哥大学能源政策研究所的数据也显示，同期北京的PM2.5浓度为85微克/立方米，是国家标准的2.4倍，是世界卫生组织建议值的17倍。
 
Không khí ô nhiễm đến mức độc hại đã gióng hồi chuông cảnh báo với Bắc Kinh, khiến chính quyền thành phố phát động một chiến dịch quy mô nhằm "giành lại bầu trời xanh".
 
严重的空气污染已经引起了北京的警觉，促使市政府发起了一场大规模的“夺回蓝天”运动。
 
Dựa trên khuôn khổ Kế hoạch Hành động Kiểm soát và Ngăn chặn Ô nhiễm Không khí (APPCAP) mà chính phủ Trung Quốc thiết lập để cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và môi trường, Bắc Kinh đã khởi xướng một chương trình kiểm soát ô nhiễm không khí toàn diện mang tên Kế hoạch Hành động Không khí Sạch Bắc Kinh 2013-2017.
 
北京市以中国政府为平衡经济增长与环境保护而制定的大气污染防治行动计划为框架，启动了一项名为《北京市清洁空气行动计划（2013-2017）》的综合性大气污染防治计划。
 
Bắc Kinh nhắm đến 4 "mặt trận" then chốt, gồm kiểm soát đốt than, quản lý khí thải xe cơ giới, giảm thiểu ô nhiễm công nghiệp và hạn chế bụi phát tán, đặt mục tiêu giảm nồng độ PM2.5 trung Bình hàng năm xuống khoảng 60 μg/m3 vào năm 2017.
 
北京市重点关注燃煤减排、机动车尾气减排、工业污染减排和粉尘减排四大领域，目标是到2017年将PM2.5的年均浓度降至60微克/立方米左右。
 
"Tất cả cơ quan chức năng thành phố đã ký cam kết, thề quyết giành thắng lợi trong chiến dịch kiểm soát ô nhiễm quan trọng này", ông xie jinkai, giám đốc Cục Môi trường Không khí, Sở Sinh thái và Môi trường Bắc Kinh, cho biết.
 
北京市生态环境局大气环境管理处处长谢金凯表示：“全市各部门都已签署了承诺书，誓要在这场重要的污染防治战役中取得胜利。”
 
Kiểm soát đốt than đá là hành động trước mắt mà giới chức Bắc Kinh tiến hành, bởi người dân thành phố thường đốt than vào mùa đông để sưởi ấm. Nghiên cứu giai đoạn 2012-2013 về nguồn gốc PM2.5 cho thấy đốt than là một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí, theo Wang Zifa, nhà nghiên cứu tại Viện Vật lý Khí quyển, Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc.
 
控制燃煤排放是当局立即采取的行动，因为市民通常会在冬季燃烧煤炭取暖。中国科学院大气物理研究所研究员王自发表示，2012-2013年一项关于PM2.5来源的研究发现，燃煤是造成空气污染的主要原因之一。
 
Do đó, Bắc Kinh quyết tâm chuyển đổi hoàn toàn từ đốt than đá sang dùng điện để sưởi ấm vào mùa đông.
 
因此，北京市决心在冬季取暖方面彻底转型，从燃煤转向电力。
 
Wang Yu, kỹ sư cấp cao tại Phòng Sinh thái và Môi trường quận Tây Thành, mô tả đây là nhiệm vụ vừa phức tạp vừa gian nan. Giới chức môi trường Bắc Kinh và các công ty năng lượng phải đến từng nhà để khảo sát, đưa ra giải pháp tùy theo điều kiện thực tế của từng hộ, đồng thời nâng cấp hạ tầng điện.
 
西城区生态环境局高级工程师王宇则认为这项工作既复杂又艰巨。北京市的环保部门和电力公司需要挨家挨户进行调查，根据每户的实际情况制定解决方案，同时还要升级电力基础设施。
 
Đến cuối năm 2015, Tây Thành trở thành quận đầu tiên ở Bắc Kinh đạt mục tiêu sưởi ấm không dùng than. "Nhà của chúng tôi giờ đây vừa ấm vừa sạch trong mùa đông. Thật là một thay đổi đáng kinh ngạc", cư dân họ Bai sinh sống lâu năm ở Tây Thành chia sẻ.
 
到2015年底，西城区成为北京市首个实现无煤取暖目标的区。“现在冬天家里既暖和又干净，真是太棒了！”西城区的一位老居民白先生说道。
 
Tại quận Đại Hưng, giới chức đã chuyển đổi các lò hơi đốt than với tổng công suất gần 3,6 triệu kW thành lò hơi sử dụng điện hoặc khí đốt tự nhiên.
 
在大兴区，有关部门已将总装机容量近360万千瓦的燃煤锅炉改造为电锅炉或燃气锅炉。
 
"Trước đây, chúng tôi không dám mở cửa sổ vào mùa đông, bởi khi mọi người đốt than sưởi ấm, lớp bụi đen sẽ rất nhanh bám trên bệ cửa sổ. Nhưng điều đó không còn xảy ra nữa", Hu Songling, người dân quận Đại Hưng, cho hay.
 
“以前我们都不敢在冬天开窗，因为烧煤取暖后，窗台上很快就会积满黑灰。而现在这种情况不会再发生了。”大兴区的居民胡松玲说道。
 
Năm 2016, Trung Quốc xây dựng mạng lưới giám sát chất lượng không khí tích hợp tiên tiến, sử dụng các công nghệ như viễn thám vệ tinh có độ phân giải cao và radar laser.
 
2016年，中国建成了先进的综合空气质量监测网络，运用了高分辨率的卫星遥感和激光雷达等技术。
 
Tại Bắc Kinh, mạng lưới giám sát bụi mịn PM2.5 dày đặc đã được thiết lập, với hơn 1.000 cảm biến được lắp đặt khắp thành phố. Mạng lưới này đóng vai trò quan trọng trong việc xác định chính xác các khu vực và thời gian có lượng khí thải cao.
 
在北京，已建成密集的PM2.5监测网络，在全市范围内安装了1000多个传感器。该网络在精准定位高排放区域和时段方面发挥了关键作用。
 
Mùa đông năm 2017 đánh dấu cột mốc quan trọng của thành phố Bắc Kinh trong cuộc chiến chống ô nhiễm không khí. Sau 5 năm thực hiện Kế hoạch Hành động Không khí Sạch, nồng độ PM2.5 trung Bình hằng năm ở Bắc Kinh giảm từ 89,5 xuống còn 58 µg/m³, vượt mục tiêu 60 µg/m³ do Quốc vụ viện đề ra.
 
2017年冬季是北京治理空气污染的一个里程碑。实施《清洁空气行动计划》五年后，北京市的PM2.5年均浓度从89.5微克/立方米降至了58微克/立方米，超额完成了国务院设定的60微克/立方米的目标。
 
Sở Sinh thái và Môi trường Bắc Kinh cho biết chi phí mà thành phố bỏ ra cho cuộc chiến chống ô nhiễm không khí trong giai đoạn 2013-2017 là khoảng 161,5 tỷ USD.
 
北京市生态环境局表示，2013年至2017年间，北京市在治理空气污染方面投入了约1615亿美元。
 
Thành công của Bắc Kinh không chỉ giới hạn bên trong địa phận thủ đô. Thành phố đã phối hợp thực hiện các biện pháp kiểm soát ô nhiễm không khí với những khu vực lân cận, như vùng Bắc Kinh - Thiên Tân - Hà Bắc. Toàn bộ khu vực cùng chia sẻ thành quả này khi giảm được 25% mức ô nhiễm bụi mịn so với đường cơ sở năm 2013.
 
北京的成功不仅限于首都。该市与周边地区，例如京津冀地区，协调开展了空气污染治理工作。整个区域共享了治理的成果，PM2.5年均浓度较2013年的基准值下降了25%。
 
Bắc Kinh sau đó liên tục điều chỉnh chương trình kiểm soát ô nhiễm không khí để phù hợp với chính sách quốc gia. Năm 2018, Bắc Kinh triển khai "sáng kiến 1 μg", chuyển trọng tâm nhiều hơn sang các lĩnh vực như khí thải xe cơ giới và bụi phát tán, vốn đòi hỏi các biện pháp kiểm soát tinh vi, đồng thời nỗ lực đạt được những cải thiện dù rất nhỏ.
 
此后，北京持续调整空气污染治理方案，以与国家政策保持一致。2018年，北京启动了“1微克倡议”，将重点转向了机动车尾气和扬尘等需要更精细控制的领域，同时力求取得哪怕是很微小的改善。
 
Năm 2021, nồng độ trung Bình hàng năm của PM2.5 ở Bắc Kinh giảm xuống còn 33 μg/m3, thấp nhất kể từ khi bắt đầu thống kê năm 2013. Bắc Kinh năm đó ghi nhận chất lượng không khí tốt trong 288 ngày, nhiều hơn 112 ngày so với năm 2013, và chỉ bị ô nhiễm nặng trong 8 ngày, ít hơn 50 ngày so với năm 2013.
 
2021年，北京市的PM2.5年均浓度降至了33微克/立方米，为2013年有记录以来的最低值。当年，北京市空气质量优良天数为288天，比2013年增加了112天；重污染天数仅为8天，比2013年减少了50天。
 
Năm 2022, nồng độ PM2.5 trung Bình hàng năm trên khắp Bắc Kinh tiếp tục giảm xuống còn 30 μg/m3.
 
2022年，北京市方PM2.5年均浓度继续下降至了30微克/立方米。
 
"'Bắc Kinh trong xanh' dần trở thành Bình thường mới của chúng ta", Bộ trưởng Sinh thái và Môi trường Huang Runqiu phát biểu tại một cuộc họp báo.
 
“‘蓝天常驻北京’正逐步成为我们的新常态。”生态环境部部长黄润秋在新闻发布会上表示。
 
Năm 2023, chính quyền thành phố Bắc Kinh tiếp tục phân bổ 2,73 tỷ USD cho các giải pháp bảo tồn năng lượng và bảo vệ môi trường với mục tiêu tiếp tục kéo giảm nồng độ PM2.5.
 
2023年，北京市政府继续拨款27.3亿元用于节能环保措施，旨在进一步降低PM2.5的浓度。
 
Nghiên cứu cùng năm của Viện Chính sách Năng lượng (EPIC) thuộc Đại học Chicago, Mỹ, cho thấy mức giảm ô nhiễm không khí đã giúp người dân địa phương có tuổi thọ cao hơn. Nhờ kéo giảm đáng kể nồng độ PM2.5, tuổi thọ của người dân Bắc Kinh có thể tăng thêm 4,6 năm.
 
同年，美国芝加哥大学能源政策研究所的一项研究发现，空气污染水平的降低有助于延长当地居民的寿命。由于PM2.5的浓度显著降低，北京市居民的预期寿命有望延长4.6年。
 
Năm 2024, nồng độ PM2.5 trung Bình của Bắc Kinh là 30,5 μg/m3, thấp hơn 6,2% so với năm trước đó. Số ngày không khí chất lượng tốt là 290, tăng 114 ngày so với năm 2013 và là mức cao kỷ lục. Số ngày không khí ô nhiễm nặng giảm 96,6%, từ 58 ngày năm 2013 xuống còn hai ngày.
 
2024年，北京的PM2.5年均浓度为30.5微克/立方米，比上年下降了6.2%。空气质量良好的天数为290天，比2013年增加了114天，创下历史新高。重度污染天数减少了96.6%，从2013年的58天降至仅2天。
 
Sự thay đổi trong chất lượng không khí của Bắc Kinh trong suốt thời gian này có thể thấy rõ trong dự án ảnh Beijing Air Now của Zou Yi, một người dân Bắc Kinh, trên mạng xã hội Sina Weibo.
 
北京市居民邹毅在新浪微博上发起的“北京市空气质量”摄影项目清晰地展现了这一时期北京市空气质量的变化。
 
"Tôi đã ghi lại sự thay đổi chất lượng không khí của Bắc Kinh mỗi ngày từ năm 2013", Zou chia sẻ. Anh chụp bức ảnh đầu tiên ngày 27/1/2013, một ngày không khí rất tồi tệ, khi đi dạo trong khu trung tâm thương mại Bắc Kinh. Trong ảnh là một tòa nhà cao tầng với bầu trời làm nền phía sau.
 
邹毅说：“我从2013年开始每天记录北京市空气质量的变化。”他在2013年1月27日拍摄了第一张照片，那天的空气质量非常糟糕，当时他正在北京市的中央商务区散步。照片中是一栋高楼，背景是天空。
 
Sau hơn hai tháng, Zou ghép 64 ảnh đã chụp ở cùng góc và thấy sốc khi thấy mức độ ô nhiễm. Anh quyết định chụp ảnh trong một năm để theo dõi khác biệt và dần dần, dự án kéo dài thành 10 năm.
 
两个多月后，邹先生将64张从同一角度拍摄的照片拼接在一起，震惊地发现污染程度之高。他决定用一年的时间持续记录变化，而这个项目最终持续了十年之久。
 
"Chất lượng không khí ở Bắc Kinh cải thiện đáng kể. Số ngày trời xanh dần dần vượt số ngày trời u ám qua từng năm. Không khí trong lành thay thế cho khói bụi ô nhiễm", Zou trả lời phỏng vấn Global Times.
 
“北京市的空气质量得到了显著改善。有蓝天白云的日子逐渐超过了空气阴沉的日子。清新的空气取代了污染的雾霾，”邹毅在接受《环球时报》采访时说。
 
Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) mô tả kết quả Bắc Kinh đạt được trong cải thiện chất lượng không khí là "Điều kỳ diệu Bắc Kinh". Thủ đô Trung Quốc chỉ mất một thập kỷ để giải quyết vấn đề, trong khi những thành phố như London và Los Angeles cần hơn 50 năm.
 
联合国环境规划署将北京市空气质量的改善称为“北京奇迹”。中国的首都仅用了十年时间就解决了空气污染问题，而伦敦和洛杉矶等城市则用了超过50年的时间。
 
"Chất lượng không khí không phải được cải thiện một cách ngẫu nhiên. Đó là kết quả của một khoản đầu tư khổng lồ về thời gian, nguồn lực và ý chí chính trị", bà Joyce Msuya, quyền giám đốc điều hành Cơ quan Môi trường Liên Hợp Quốc năm 2019, cho biết. "Hiểu rõ câu chuyện ô nhiễm không khí của Bắc Kinh là điều quan trọng với bất cứ quốc gia, khu vực hay đô thị nào muốn chọn hướng đi tương tự".
 
“空气质量的改善并非偶然。这是投入了大量时间、资源和政治意愿的结果，”联合国环境署代理执行主任乔伊斯.姆苏亚在2019年表示。“了解北京市的空气污染治理历程，对于任何想要效仿北京市的国家、地区或城市都至关重要。”